Gele bezem (Retama sphaerocarpa) laaft zich aan Spaanse droogte

Ondanks de droogte die Spanje al sinds maart in haar greep heeft, is er een plant die zich helemaal uitleeft in de kurkdroge granietlandschappen van Centraal Spanje, op de grens tussen het Sierra de Guadarramagebergte en in de vlakte van Madrid-stad, waarvan de ondergrond bestaat uit het door rivieren afgezette verweringsmateriaal van diezelfde Sierra.

In het sinds april dorre, gedegradeerde heuvellandschap met grijsgroene kurkeiken, dennen en zielig ogende (maar levende) jara's – steenroosjes -, is ook bespikkeld met een sprieterig soort struik, Retama sphaerocarpa volgens Plantnet, gele bezem in het Nederlands (ik vond de Nederlandstalige naam pas na lang zoeken). Met lange stengelachtige zwieptakken en bijna geen dunne bladeren is deze heester, als hij niet in bloei staat, niet een van de oogstrelendste plantensoorten van het Iberisch schiereiland. Bijzonder is dat de stengels aan fotosynthese doen, dus de afwezigheid van bladeren brengt de plant niet in problemen.

Ik had deze op het eerste zicht onopvallende struik nog nooit opgemerkt in mijn leefomgeving, maar dit jaar wel. Want hij staat meer in bloei dan ooit. De lichtgrijsgroenige takken zijn beladen van fijne bloemetjes, die het dorstige landschap helemaal opfleuren met een vrolijke waas van zonnig geel.

Retama - gele bezem - lijkt graag te groeien langs autostrades, spoorwegen en in het algemeen op ononderhouden terrein, wat bevestigt dat het om een pionier gaat die overal blij is, hoe armer het landschap hoe beter, net zoals de polemische hemelboom.

Hogerop in de Sierra zijn minder gele bezems, want daar is het ecosysteem van kurkeiken en grove dennen iets intacter dan richting Madrid.

Enkele Wikipedia-feitjes over de gele bezem: de soort is een vlinderbloemige (Fabacaea), net zoals de peulvruchten, die als belangrijke eigenschap hebben dat ze de bodem op natuurlijke wijze verrijken aan stikstof. De exacte taxonomie laat nog wat vragen open. Misschien hoort de gele bezem wel tot het geslacht van de heidebrem (Genista), de botanici zijn er nog niet uit. De gele bezem komt van nature voor in Spanje, Portugal en Noord-Afrika, is extreem droogte-, hitte- en vorstbestendig. Volgens academische bronnen is Retama rijk aan bepaalde stoffen zoals retamine, cystisine, onverzadigde vetzuren en alkaloïden. Of dat goed of slecht is, en wat wetenschappers daaruit concluderen, laat ik aan de leergierige lezers over via een link naar dit artikel in het vakblad Industrial Crops and Products. 

Nog een bedenking:

Zou de Retama, dankzij zijn pionierskwaliteiten en stikstofvastlegging een plant kunnen zijn die helpt gedegradeerde gronden te herstellen? Discussieer verder.

-----

Nog een struik/boom die typisch is voor Madrid en lekkere vruchten heeft: De aardbeiboom: symbool van Madrid. 

-----

Titelfoto: Retama sphaerocarpa, Norte de Sevilla, España, Xemenendura/Wikipedia.

Geschreven door Kathelijne Bonne, geoloog en bodemkundige.

De Planeetzusjes is een initiatief van drie zussen uit Waasmunster, Oost-Vlaanderen.

Laatste artikels: